Korczakowskie Prawa Dziecka:

• Prawo do radości.
• Prawo do wyrażania swoich myśli i uczuć.
• Prawo do szacunki.
• Prawo do nauki przez zabawę i bycie sobą.
• Prawo do niepowodzeń i łez.
• Prawo do własności.
• Prawo do bycia sobą.
• Prawo do niewiedzy.

Niech się wreszcie każdy dowie i rozpowie w świecie całym,

Że dziecko to także człowiek, tyle, że jeszcze mały.

Dlatego ludzie uczeni, którym za to należą się brawa,

Chcąc wielu dzieci los odmienić, spisali dla was mądre prawa.

Więc je na co dzień i od święta spróbujcie dobrze zapamiętać.

Tak się w wiersze poukładały prawa dla dzieci na całym świecie,

Byście w potrzebie z nich korzystały najlepiej, jak umiecie

Czym są Prawa Człowieka?

Prawa człowieka można określić jako podstawowe standardy, bez których ludzie nie mogą spokojnie żyć i rozwijać się. Odmowa poszanowania praw człowieka stanowi nie tylko osobistą krzywdę dla jednostki, ale sprzyja też pojawieniu się niepokojów społecznych i politycznych wewnątrz społeczeństw i między narodami. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej uważa się za podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie.

Cechy charakterystyczne Praw Człowieka

Prawa człowieka posiadamy z racji swojego człowieczeństwa - w tym sensie są to prawa naturalne.

Praw człowieka nie trzeba kupować, zasługiwać na nie czy je dziedziczyć - są to prawa przyrodzone każdej jednostce.

Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, narodowość, pochodzenie społeczne, poglądy, religię, stan zdrowia - są to prawa powszechne.

Prawa człowieka nie mogą być nikomu odebrane z żadnego powodu ( nawet przestępcom )+- są to prawa niezbywalne.

Aby człowiek mógł żyć godnie ma jednocześnie prawo do wszystkich swoich praw - są to prawa niepodzielne.

Prawa człowieka zwykle dzielone są na trzy grupy:

Prawa osobiste: prawo do życia i rozwoju, do prywatności, do swobody myśli, sumienia i religii, prawo do wypowiedzi, do wyrażania poglądów, do życia bez przemocy i poniżania, prawo do informacji.

Prawa socjalne: prawo do pracy i nauki, ochrony zdrowia, do zasiłku i pomocy materialnej w razie biedy, prawo do wypoczynku i czasu wolnego, prawo do korzystania z dóbr kultury.

Prawa polityczne: prawo do uczestniczenia w życiu publicznym, prawo zgromadzeń i stowarzyszania się, prawo do życia w pokoju.

Dokumenty potwierdzające Prawa Człowieka

Najczęściej uznawanym zbiorem praw człowieka na świecie jest Powszechna deklaracja praw człowieka przyjęta jednogłośnie 10 grudnia 1948r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych.

Na podstawie tej deklaracji poszczególne państwa tworzyły swoje prawo wewnętrzne (konstytucje).

Dzieci są najmłodszymi obywatelami kraju, w którym żyją, a więc ich prawa mieszczą się również
w prawach przysługujących wszystkim członkom społeczeństwa. Ze względu na niezaradność
i niedojrzałość psychiczną oraz słabość organizmu, dziecko wymaga jednak specjalnej ochrony
i oddzielnych ( dodatkowych )+praw. Prawa te wyznaczają miejsce dziecka w rodzinie, społeczeństwie i państwie, dają dziecku specjalne uprawnienia, które mają mu zapewnić odpowiednie warunki do życia i pełnego rozwoju jego osobowości oraz możliwości pozytywnej samorealizacji i współtworzenia losu.

Podstawowym dokumentem międzynarodowym dotyczącym praw dziecka jest Konwencja praw dziecka uchwalona przez ONZ w 1989r., ratyfikowana przez Polskę w 1991r.

Moje prawa czyli konwencja o Prawach Dziecka

Prawo do życia i rozwoju - oznacza, że nikogo nie wolno pozbawiać życia, a dorośli muszą stworzyć Ci warunki do prawidłowego rozwoju.

Prawo do życia bez przemocy i poniżania - oznacza, że bicie, znęcanie się i okrutne traktowanie są niedopuszczalne i karalne.

Prawo do wychowania w rodzinie - oznacza, że nikomu nie wolno zabrać Cię od rodziców, chyba, że z bardzo ważnych powodów; gdyby zdarzyło się, że rodzice będą osobno, masz prawo do kontaktów z obojgiem rodziców.

Prawo do wypowiedzi - oznacza, że w ważnych sprawach Ciebie dotyczących możesz wygłosić swoje zdanie, opinie, oświadczyć własną wolę.

Prawo do stowarzyszenia - oznacza, że możesz należeć do organizacji młodzieżowych, a jeżeli masz 16 lat sam decydujesz o swojej przynależności.

Prawo do swobody myśli, sumienia i religii - oznacza, że gdy jesteś wystarczająco świadomy sam decydujesz o swoim światopoglądzie, wcześniej jedynie rodzice mają prawo Tobą kierować.

Prawo do nauki - oznacza, że możesz uczyć się tak długo, jak pozwalają na to Twoje zdolności, jeżeli masz 6 lat możesz rozpocząć naukę w klasie "O", pracować możesz gdy skończysz 15 lat.

Prawo do tożsamości - oznacza, że musisz mieć nazwisko, obywatelstwo, poznać swoje pochodzenie, mając 13 lat musisz być pytany o zgodę, gdybyś miał zostać adoptowany, a także gdybyś miał mieć zmienione nazwisko.

Prawo do informacji - oznacza, że powinieneś poznać swoje prawa, powinieneś mieć dostęp do różnych źródeł wiedzy.

Prawo do prywatności - oznacza, że możesz dysponować własnymi rzeczami, masz prawo do tajemnicy korespondencji, nikomu nie wolno bez ważnych powodów wkraczać w Twoje sprawy osobiste i rodzinne.

Po co prawa Dzieci?

O prawach dzieci jeszcze do dziś nie wszyscy słyszeli, a są też tacy, którzy nie chcą słyszeć. Nie wszyscy są też przekonani, że dzieci powinny znać swoje prawa.

Zgodnie z Konwencją dziecko ( czyli osoba poniżej 18 roku życia )+jest podmiotem praw i wolności,
a nie przedmiotem praw innych osób. Konwencja nakłada na rodziców i wszystkie inne osoby, w tym nauczycieli i organy władzy państwowej, obowiązek kierowania się we wszelkich działaniach troską
o najlepiej pojęty interes dziecka.

Człowiek dorosły nie ma wątpliwości, że przysługują mu prawa wynikające z istoty człowieczeństwa - prawo do życia , wolności, godności osobistej. Dzieci również powinny znać swoje prawa i wiedzieć, co one oznaczają w rzeczywistości. Nie ma dolnej granicy wieku, od której dzieci rozumieją swoje prawa . Ta wiedza jest nabywana w sposób ciągły - wraz z rozwojem umysłowym i emocjonalnym dziecka. Niektóre ze swych praw dzieci rozumieją niejako instynktownie, nawet gdy nikt im ich nie tłumaczy i tym bardziej boleśnie przeżywają ich nierespektowanie ( np. prawo do kontaktu z obojgiem rodziców po ich rozwodzie ).

Świadomość własnych praw, możliwości i ograniczeń, norm regulujących zachowanie ma bardzo duże znaczenie dla społecznego rozwoju dziecka. Wiedza o prawach człowieka ( dziecka )+była dotychczas niedoceniana. Dorośli czasem niesłusznie obawiają się, że dzieci znając swoje prawa zbuntują się przeciwko nim, będą bardziej nieposłuszne. Takie myślenie jest charakterystyczne szczególnie dla tych, którzy wychowanie postrzegają jako pełne podporządkowanie dziecka dorosłym. Uczenie dzieci ich praw nie oznacza jednak całkowitej wolności decyzji, braku obowiązków czy negacji wszelkich wartości. Jest to uczenie rozumnego korzystania ze swoich praw, możliwości i przywilejów - ściśle powiązane z rozumieniem ograniczeń, konieczności i obowiązków. Dziecko świadome swoich praw rozumie, że inni także mają prawa i ta wiedza może ułatwić proces wychowania. Uczenie przestrzegania praw innych ludzi i radzenia sobie w sytuacji naruszania praw własnych jest elementem przygotowania do życia w społeczeństwie demokratycznym. Uczenie zasad komunikacji w grupie, rozwiązywania konfliktów bez stosowania przemocy, szacunku i tolerancji dla innych ludzi oraz kształtowanie poczucia własnej godności pomoże dzieciom zrozumieć ideę i wagę praw człowieka.

Jak uczyć o prawach Dziecka?

Przedszkolna edukacja w zakresie praw dziecka jest przede wszystkim nie nauką o prawach, ale nauką na rzecz praw dziecka. Zajęcia dotyczące praw dziecka powinny wyposażać dzieci w takie umiejętności jak: słuchanie innych, współpraca, przestrzeganie zasad dobrej komunikacji, próby rozwiązywania problemów moralnych i konfliktów międzyosobowych, przejawianie odpowiedzialności i inicjatywy, rozróżnianie dobra i zła, wyrażanie swoich przekonań. Umiejętności te pomogą w przyszłości dzieciom m. in. w analizowaniu otaczającego je świata, zrozumieniu, że prawa człowieka są sposobem na poprawę ich życia oraz życia innych ludzi, podejmowaniu działań na rzecz ochrony praw człowieka.

Praktyczny trening w zakresie znajomości własnych praw i praw innych przenika wszystkie społeczne doświadczenia dzieci w przedszkolu, kształtując ich postawy. Świadomość wagi praw innych wyrabia w dzieciach świadomość praw własnych.

O Prawach Dziecka

Nikt mnie nie ma prawa siłą zmuszać do niczego,

A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.

Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi.

Ja mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.

Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać

I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.

Jeśli mama, brat lub tata już nie mieszka z nami,

Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.

Nikt nie może moich listów czytać bez pytania.

Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.

Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,

A gdy różnię się od innych to jest moja sprawa.

„Człowiek nie jest w pełni człowiekiem, jeśli się nie bawi”

Schiller

Dobra zabawa jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania małego człowieka. Zabawa jest ważnym elementem w rozwoju intelektualnym, fizycznym, emocjonalnym  i społecznym dziecka. Według EizabethHurlock : "zabawa uczy dawać, brać, dzielić się, współpracować i podporządkowywać swoją osobowość grupie". Dzięki niej dziecko stawia pierwsze kroki w kształtowaniu swojej osobowości i wspomaga rozwój przystosowania społecznego.

Wiek od 3 do 6 lat nazywany jest wiekiem służącym przede wszystkim do odkrywania otacząjącego go świata, eksploatowania go i właśnie do możliwość zabawy. Możliwość zabawy spełnia w tym okresie różnorodne funkcje i zadania.

Rodzaje zabaw :

W „Słowniku pedagogicznym” W. Okonia  występują następujące rodzaje zabaw:

• zabawa dydaktyczna - zabawa jest opracowana przez osobę dorosłą , której celem jest rozwiązanie jakiegoś zagadnienia jest to najczęściej gra umysłowa i jej celem jest rozwijanie zdolności poznawczych. Zabawy dydaktycznych to między innymi: układanki, rebusy, krzyżówki oraz gry planszowe, np. warcaby czy chińczyk.

• zabawa konstrukcyjna - W zabawach konstrukcyjnych wykorzystywane są zróżnicowane materiały pod względem wielkości, kształtu i barwy. Ważne jest, aby dziecko w tym okresie mogło skorzystać z jak najbardziej zróżnicowanego materiału do konstruowania, a więc klocków, patyków, kamieni, papierowych pudełek itp. do tworzenia np. budynków, pojazdów, różnych przedmiotów widzianych oczami dziecka

• zabawa ruchowa (gra ruchowa) - zabawa wymagająca od uczestników sprawności fizycznej oraz dostosowanie się do panujących zasad/reguł . Do zabaw ruchowych zalicza się m.in. zabawa w chowanego, podchody, dwa ognie.
• zabawa tematyczna (zabawa twórcza) - zabawa w odgrywanie ról. Dzieci utożsamiają się z daną postacią z otaczającego nas świata. Bycie mamą, lekarzem, nauczycielem czy strażakiem jest dla dzieci możliwością naśladowania swoich idoli.

Rozwój zabaw w poszczególnych okresach życia dziecka:

• Zabawy tematyczne:

3-latka ograniczają się do odtwarzania jednej czynności, np. przygotowywania  wyimaginowanego posiłku. 

4 - latki naśladują to, co znają z własnego doświadczenia.

U 5-latków zabawa jest wzbogacana o treści zaczerpnięte z opowiadań, obrazów i widowisk, są one też bardziej szczegółowe. Na przełomie 4 i 5 roku życia dziecko dzięki nagromadzonej wiedzy z zakresu życia społecznego oraz dzięki rozwijającej się wyobraźni - zaczyna wczuwać się w różne role i je odtwarzać. Następuje dalszy rozwój zabaw tematycznych

W zabawach 6-latków można zaobserwować konkretną fabułę. Ten rodzaj zabawy pozwala dziecku przetworzyć doświadczenia, jakie wywarły na nie duże wrażenie, naśladuje, powtarza to, co zaobserwowało, przeżyło i co jest dla niego interesujące.

• Zabawy konstrukcyjne

3 lata- Trzy letnie dziecko potrafi zbudować pierwsze obiekty takie jak domy, bramy , mosty, pojazdy. Pod koniec 3 roku życia dziecko zaczyna nazywać swoje konstrukcje, najczęściej w trakcie zabawy.

4 lata-  zabawy manipulacyjno- konstrukcyjne: dzieci zaczynają świadomie posługiwać się plasteliną czy ciastoliną, formy zaczynają mieć realne kształty.  Dzieci coraz dłużej zaczynają się skupiać na swoich pracach.

5 -6 lat- dziecko w tym wieku wykorzystuje cały szereg zasobów do swoich zabaw. Łączy je, dzięki temu wzbogaca się forma i przekaz zabawy. Dzieci są świadome swoich działań, potrafią je skrupulatnie zaplanować. Rysowanie, malowanie  jest również jednym z zajęć manipulacyjno-konstrukcyjnych: prace plastyczne stają się bardziej dokładne, dzieci dbają o szczegóły i odpowiednio dobierają kolory do swoich dzieł.

• Zabawy ruchowe

Dziecko, które ukończyło trzy latka : sprawnie biega, stoi przez 2-3 sekundy na jednej nodze, rzuca, kopie i próbuje łapać piłkę, jeździ na trójkołowym rowerku.

4 lata-Sprawnie kopie i rzuca piłkę, potrafi podskoczyć, przeskoczyć przez przeszkodę i zeskoczyć z niej, sprawnie wchodzi na drabinkę.

Około 5 roku życia dziecko osiąga tak zwaną równowagę przedszkolną, a okres ten zwany jest złotym okresem i stanowi równocześnie pierwsze apogeum motoryczne; w tym czasie ruchy dziecka są wyjątkowo płynne i swobodnie.

Jak twierdzi  M. Kielar –Turska, „kształtują się kombinacje różnych form ruchu: biegu i skoku, biegu i kopnięcia piłki, chwytu i rzutu.”

6 latek - potrafi zręcznie skakać przez skakankę, chętnie samo tworzy układy chorograficzne do rytmicznej muzyki,  potrafi samodzielnie jeździć na rowerze dwukołowym.

Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje niezaspokojona potrzeba ruchu korzysta ono z przedmiotów i urządzeń takich jak hulajnoga, rower, zjeżdżalnia, karuzela czy huśtawka. Dzieci uwielbiają spędzać czas na bieganiu, skakaniu, rzucaniu i łapaniu piłki ,zabawy w łapanego czy policjantów i złodziei.

• Zabawy dydaktyczne

Dzieci wieku przedszkolnym : Dzieci najczęściej grają w różne  gry planszowe gry edukacyjne, układają mozaiki lub loteryjki. Zazwyczaj zabawy tego typu opracowuje się jako środek doskonalenia zdolności  spostrzegawczości, uwagi, pamięci, myślenia :zdolności porównywania, wnioskowania, sprawdzenia  znajomości materiału rzeczowego czyli tego który jest treścią zabaw. Warto też zauważyć, że trzyletnie dziecko nie koncentruje się dłużej na zabawie niż 15 minut, starsze dzieci poświęca już nawet do 25 minut na gry edukacyjne.

Podsumowując, dziecku trzeba  stworzyć warunki do aktywnej i twórczej zabawy.

- Zabawa powinna być działaniem swobodnym, podjętym dobrowolnie, z własnej woli, nie pod przymusem.

- Zabawka powinna – kształcić sprawności ruchowe i umysłowe bawiącego się.

-Nadmiar zabawek jest niewskazany, rozprasza uwagę, dziecko nie potrafi się skupić.

-Zabawy muszą przebiegać w przyjaznym otoczeniu.

-Zabawa musi zaspokajać naturalną potrzebę ruchu.

-Zabawa powinna odzwierciedlać zainteresowania dzieci.

Maria Mazurkiewicz

Bibliografia:

Hurlock E. B.: Rozwój dziecka, Warszawa 1985

Okoń W.: Słownik pedagogiczny, Warszawa 1984

Kielar-Turska M., Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia w: Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznikakademicki, Tom 1, Podstawypsychologii, GdańskieWydawnictwoPsychologiczne, Gdańsk 2002.

Wychowanie jest jedną z podstawowych kategorii pedagogicznych. Wychowanie według Wincentego Okonia to „świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem, a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka[1].” Definicja wychowania Wincentego Okonia dodaje aspekt wymiany działań pomiędzy wychowywanym a wychowującym. Określa, że wychowanie nie jest procesem jednostronnym ale dotyczy zawsze obu podmiotów. Reasumując najważniejszą rolę w wychowaniu dziecka spełnia rodzina, rodzice czy prawni opiekunowie.

Prawidłowo funkcjonująca rodzina jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju psychicznego, emocjonalnego i społecznego dziecka. To ona jest środowiskiem, w którym tkwią największe możliwości oddziaływania na wszechstronny rozwój dziecka. Proces rozwoju i wychowania zależy zdecydowanie od wpływów otoczenia. Otoczenie to zaś może być mniej lub bardziej świadome swej roli w rozwoju dziecka i korzystnie lub mniej korzystnie na dziecko oddziaływać. Jednak nic nie jest w stanie zastąpić rodziny w dziedzinie zaspokajania podstawowych potrzeb. Miłość rodziców stanowi bezcenny kapitał, uczucia pewności i wiary w siebie. O przystosowaniu społecznym i przyszłym funkcjonowaniu każdego człowieka decydują subtelne procesy wymiany uczuciowej przede wszystkim z rodzicami, ich postawy, ich relacje z dziećmi. To właśnie uczucia społeczne miłości, życzliwości, przyjaźni nadają światu, który człowiek tworzy, cech ludzkich, sprawiają, że we wzajemnych kontaktach, które coraz bardziej nasilają się i zagęszczają, ludzie nie są tylko kontrahentami, lecz istotami o określonych wartościach, istotami, które się mogą do siebie zbliżać, tworzyć społeczność, grupy, diady o intensywnych i głębokich treściach wewnętrznych[2] . Pozytywne relacje emocjonalne przepełnione ciepłem, akceptacją, uznaniem wzajemnych praw umożliwiają prawidłowe przystosowanie i uspołecznienie dziecka wśród rówieśników. Dla rozwoju psychicznego i społecznego dzieci ogromne znaczenie ma zaangażowanie rodziców w wychowanie, które decyduje o przyszłych losach, o kształtowaniu cech charakteru każdej jednostki. Postawy rodzicielskie sprzyjają rozwojowi, decydują o możliwościach dziecka. Akceptacja, poszanowanie, uznanie jego praw, zaspokajanie podstawowych potrzeb psychospołecznych prowadzą do kształtowania u dziecka postaw życzliwości i miłości, współdziałania i samorealizacji, oraz poczucia własnej wartości. Rodzina jako element środowiska wychowawczego oddziałuje na jednostkę najdłużej, od urodzenia dziecka, aż do jego usamodzielnienia. W rodzinie dziecko nawiązuje pierwsze kontakty, w rodzinie zdobywa doświadczenie w zakresie współżycia społecznego, jest wdrażane do funkcjonowania w czekających je rolach społecznych. Rodzina jest więc pierwszym terenem oddziaływań wychowawczych na dziecko. Wychowanie odbywa się w rodzinie w sposób naturalny, przez uczestnictwo dziecka w codziennych, różnorodnych sytuacjach życiowych. Rodzina jako elementarna komórka społeczna, rozwija osobowość dziecka, kształtuje jego uczucia i postawy wobec innych oraz otaczającego świata. Wprowadza dziecko w świat kultury i przygotowuje je do dorosłego życia.

Rodzice/opiekunowie , którzy wychowują dziecko w atmosferze: zrozumienia, poczucia bezpieczeństwa , przyzwolenia na eskplorowanie świata,  akceptacji popełnianych błędów i aktywnego poszukiwania odpowiedzi, przekazują dziecku „stabilny  fundament” -  poczucie sprawstwa , wiarę we własne kompetencje. Dziecko, które jest wpierane przez kochających opiekunów/ rodziców ochoczo podejmuje nowe wyzwania  i wierzy we własne możliwości.

Bibliografia:

445. Okoń , Słownik Pedagogiczny, Warszawa, wyd. Akademickie Żak, 2001, s. 445.
446. Zaborowski, O rodzinie. Rodzina jako grupa społeczno-wychowawcza, PWN, Warszawa 1969, s.145

[1] W. Okoń (2001), Słownik Pedagogiczny, Warszawa, wyd. Akademickie Żak, s. 445.

[2] Z. Zaborowski, O rodzinie. Rodzina jako grupa społeczno-wychowawcza, PWN, Warszawa 1969, s.145

Maria Mazurkiewicz

Czy zastanawiali się Państwo czym jest kreatywność? Czy kreatywności można się nauczyć? Czy da się wyćwiczyć abstrakcyjne myślenie, znajdywanie rozwiązań, przekształcanie problemu w wyzwanie, pomysłowość…

Od 15 lat obserwuje i uczestniczę w twórczym myśleniu dzieci, ich umiejętności poszukiwania rozwiązań, konstruowaniu rzeczywistości z klocków, farb i plasteliny. Przez te lata wiele się nauczyłam od dzieci, a najważniejszą naukę jaką mogą dać nam dzieci to ich nieograniczona wyobraźnia. „Sięgaj, gdzie wzrok nie sięga”. Przecież jabłka nie muszą być tylko czerwone, zielone i żółte. Dziecięca wyobraźnia i chęć poznawania są podwaliną do rozwoju tzw. myślenia dywergencyjnego (oznacza: tworzenie kilku kreatywnych rozwiązań tego samego problemu. To spontaniczne, płynne oraz nielinearne podejście oparte na ciekawości i nonkonformizmie - J.P. Guilford). Myślenie dywergencyjne charakterystyczne jest u dzieci, gdzie radość, wyobraźnia oraz świeża perspektywa czyni ich rozważania bardziej swobodnymi. Czy wszystkie dzieci muszą myśleć stereotypowo? Nie wszyscy ludzie muszą myśleć tak samo, obierając tylko znane schematy. Gdyby tak było to do dziś dnia nie wiedzielibyśmy co to jest żarówka, telefon i wiele innych wynalazków, które zostały wymyślone przez ludzi posiadających zdolność myślenia dywergencyjnego. Niestety bardzo często powodujemy u dzieci zahamowanie rozwoju tego myślenia. Podam przykład:

Na wakacjach mama z trzy letnim synkiem wybrała się na spacer. Nagle chłopiec zobaczył pierwszy raz w życiu cielaczka – Spójrz mamo – powiedział – jaki wielki pies. Mama roześmiała się i odpowiedziała – Nie, Jasiu, to jest mała krówka, cielaczek. Przemyślawszy potem całe zdarzenie, mama doszła do wniosku, że powinna była potraktować uwagę syna zupełnie inaczej. Na przykład tak: - Owszem, ma cztery nogi jak pies. A w czym jeszcze przypomina psa? Albo: To jest mała krówka. Nigdy jeszcze nie widziałeś cielaczka. Czym różni się od psa? Błąd mamy polegał na tym, że nie wykorzystała okazji, aby u Jasia wzmocnić zdolność rozumowania. Wręcz przeciwnie, podała chłopcu gotową odpowiedź. Błędem było także to, że mama roześmiała się. Dała tym samym chłopcu do zrozumienia, że nie warto się odzywać, aby nie zostać wyśmianym.

Doskonaląc swój warsztat pracy dużo czasu poświęciłam na dokształcanie się w zakresie stosowania metod i technik Twórczego Rozwiazywania Problemów w praktyce.

W naszym przedszkolu od początku roku szkolnego zaczęliśmy wprowadzać program z zakresu preorientacji zawodowej. Realizując kolejny temat dotyczący zawodów, zapytałam dzieci kim chcą zostać w przyszłości? Dzieci odpowiadały, że policjantem, kierowcą, mamą itd. Jedna dziewczynka odpowiedziała, że „domkiem” inna, że „tęczą”, a kolejna dziewczynka powiedziała, że Elzą – bo Elza jest piękna i ma moc . Dużym błędem z mojej strony byłoby, gdybym powiedział, że nie mogą zostać w przyszłości domkiem , tęczą czy Elzą . Dlatego podjęłam temat i zapytałam – a dlaczego chcesz zostać domkiem? Dziewczynka odpowiedziała – bo domek jest dobry (a ile zawodów opiera się na byciu dobrym, pomaganiu). Na temat tęczy dziewczynka odpowiedziała, - tęcza jest piękna i kolorowa.  Nie możemy zabijać w dzieciach umiejętności rozwiązywania problemów na ich poziomie z ich perspektywy. Dałam do zrozumienia tym dzieciom jak ważne jest to co mówią, ich kreatywność i poszukiwanie rozwiązań. Jaką mamy pewność, że dziewczynka która chce zostać Elzą w przyszłości nie zostanie naukowcem, który będzie poszukiwał nowych rozwiązań
w kwestii pozyskiwania energii. I wówczas będzie mogła zaśpiewać „ Mam tę moc…”

            Niekorzystne zmiany dla procesu uczenia się zachodzą często w wieku 3-4 lat, i mogą trwać nawet przez całe życie. Dziecko zniechęcone tym, że jego wysiłki nie znajdują uznania, oducza się zgadywać i wymyślać odpowiedzi. Wreszcie przestaje poszukiwać domysłów. Zamiast tego pytać będzie po prostu „co to jest?”. Nauczy się, że nie potrafi samo znaleźć odpowiedzi, bo znajduje się ona w głowie rodziców, nauczycieli. Zamiast wytrwale doskonalić umiejętność przypominania sobie informacji, łączenia i porównywania ich z innymi oraz przekształcania ich, dziecko reaguje biernie, by wreszcie polegać już tylko na autorytecie innych ludzi.

Jednym z zadań jakie stoją przed nauczycielami i rodzicami każdego przedszkolaka jest rozwijanie w dziecku umiejętności myślenia twórczego (inaczej zwanego dywergencyjnym). Jest to nic innego jak proces generowania pomysłów, które mogą znaleźć zastosowanie. Może być i tak, że sam charakter procesu myślenia twórczego bardziej zachęca do twórczości, niż efekt tego procesu. Efekty mogą być chwilowe, a wprawa w myśleniu dywergencyjnym pozostanie na zawsze.

Pierwszą rzeczą o jakiej muszą zatem pamiętać zarówno rodzice jak i nauczyciele jest zachęcanie dzieci (przy każdej okazji) do generowania twórczych pomysłów. Mamy tendencje do nagradzanie jedynie „dobrych” odpowiedzi i do odrzucania odpowiedzi uznane za „złe”. Sprawia to, że dzieci stają się niechętne próbom wprowadzenia nowych i oryginalnych rozwiązań problemów, ponieważ szanse popełnienia błędu znacznie się w takiej sytuacji zwiększają. Innymi słowy, wolą pozostać na bezpiecznym gruncie. A przecież porywy wyobraźni, dawanie odpowiedzi innych niż „odpowiednie”, gotowość do podjęcia tego, co można by nazwać ryzykiem poznawczym – są podwaliną kreatywności i myślenia twórczego. Rodzic, nauczyciel powinien stwarzać taką atmosferę, która takie zachowanie wzmacnia i do niego zachęca niż taką, w której liczą się jedynie ostrożne, odtwórcze rozwiązania.

Oczywiście nie oznacza to, że nie powinniśmy zwracać uwagi na precyzję czy dokładność.

Trzeba pamiętać, że akt kreatywności wymaga weryfikacji. Rozwiązanie musi być najpierw przetestowane, aby można było zobaczyć, czy jest trafne. Jeżeli nie, to należy poszukać nowego, ale dziecko powinno być nagradzane za podjęcie próby.

Zdolności twórcze ujawniają się około 5 roku życia pod postacią rozbudzonej ekspresji werbalnej, plastycznej, muzycznej i ruchowej dziecka. Po tym okresie następuje spadek zdolności twórczych. Jeśli nie są rozwijane, ulegają zahamowaniu. Dziecku do wyzwolenia twórczego rozwoju potrzebne są bodźce zewnętrzne. Mogą być one bardzo różne, na przykład kontakt z naturą, wycieczka, rozmowa, nowe techniki plastyczne. Najistotniejsze jest to, aby bodźce dostosowane były do poziomu dziecka, by zachęcały do pomysłów spontanicznych i samodzielnych. Poniżej przedstawię obszary w jakich realizuję temat:

3 LATKI

ROZWIJANIE MYŚLENIA TWÓRCZEGO:

- Poznawanie swoich zdolności z zakresu myślenia twórczego– kreatywności.

- Rozbudzanie ciekawości poznawczej – myślenie pytajne.

- Kształtowanie umiejętności dostrzegania problemów, zadawania pytań.

- Kształtowanie umiejętności słuchania innych, wypowiadania swego zdania.

- Wdrażanie do elaboracji (staranności, dokładności, dopracowywania szczegółów, ilości włożonej pracy w rozwiązanie zadania/problemu) – uczenie odpowiedzialności za wykonywaną pracę, dostrzegania wartości pracy innych.

- Poznanie wybranych metod TRP(twórcze Rozwiązywanie Problemów) – stosowanie
w praktyce.

- Rozwijanie płynność, giętkości i oryginalności myślenia – myślenie dywergencyjne 

ROZWIJANIE UMIEJETNOŚCI KOMUNIKACYJNO – SPOŁECZNYCH:

- Kształtowanie umiejętności słuchania innych i pracy zespołowej -  dostrzeganie zalet pracy w grupie.

- Kształtowanie umiejętności planowania i organizacji pracy w procesie TRP.
Nauka pracy z czasem.

- Kształtowanie umiejętności wypowiadania się, obrony własnego zdania.

- Kształtowanie umiejętności prezentacji pracy własnej.

- Zachęcanie do samooceny i oceny koleżeńskiej.

4 LATKI

ROZWIJANIE MYŚLENIA TWÓRCZEGO:

- Rozwijanie umiejętności dostrzegania problemów, ich rozwiązywania i weryfikowania rozwiązań, wyciągania wniosków.

- Doskonalenie umiejętności stawiania pytań problemowych.

 - Kształtowanie umiejętności myślenia kombinatorycznego – wykonywanie bardziej złożonych poleceń i/lub instrukcji.

- Stymulowanie myślenia twórczego – wzajemne uczenie się, tolerancja dla odmiennych pomysłów, obrona swego zdania.

- Poszerzanie wiedzy w zakresie stosowania metod i technik TRP w praktyce.    

ROZWIJANIE UMIEJETNOŚCI KOMUNIKACYJNO – SPOŁECZNYCH:

- Kształtowanie umiejętności zespołowego podejmowania decyzji.

- Stymulowanie myślenia twórczego – wzajemne uczenie się, nauka dyskutowania, tolerancja dla odmiennych pomysłów.

- Wykorzystywanie mocnych stron – zdolności twórczych poszczególnych członków zespołu do rozwiązywania problemów.

- Doskonalenie umiejętności planowania i organizacji pracy w procesie TRP – poszukiwanie dróg rozwiązań problemu. Praca w niedoborze czasu, materiałów i dostępnej wiedzy.

- Doskonalenie umiejętności prezentacji pracy własnej i pracy zespołu.

- Wdrażanie do samooceny i oceny koleżeńskiej.

Przedszkole, to pierwsze ważne ogniwo w procesie edukacji. Dziecko przekraczając po raz pierwszy próg placówki przedszkolnej rozpoczyna nowy etap swojego rozwoju.  Okres adaptacji należy do najbardziej trudnych i znaczących w jego życiu. Dla wielu dzieci oznacza on pierwsze kontakty z dużą grupą rówieśników, rozstanie się z najbliższymi osobami, zaistnienie i funkcjonowanie   w nowym środowisku .

Czynniki  wpływające na dobrą i złą adaptację dziecka :

 Adaptację ułatwia: 

• racjonalne podjęcie decyzji,
• pozytywne myślenie o placówce (zaufanie do personelu),
• poznanie placówki przez dziecko,
• umożliwienie kontaktów z innymi dziećmi,
• usamodzielnianie dziecka,
• stopniowe przyzwyczajanie dziecka do placówki ( krótki czas pobytu, towarzyszenie dziecku),
• wspieranie dziecka i rozumienie jego stresu, wspieranie dziecka,
• okazywanie spokoju, poczucia bezpieczeństwa podczas rozstania,
• czas na bycie z dzieckiem po odebraniu z przedszkola.

Adaptację utrudnia: 

• niepewność decyzji,
• brak zaufania do placówki, podejrzliwość wobec personelu,
• nieznajomość placówki,
• traktowanie dziecka przedmiotowo,
• nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka w czynnościach związanych z samoobsługą,
• straszenie przedszkolem,
• pośpiech, zdenerwowanie, spóźnianie- brak czasu dla dziecka, zabieganie,

Troska o prawidłową adaptację dziecka do nowej dla niego sytuacji jest więc ważnym zadaniem nie tylko dla nauczycielki pracującej w grupie, ale całego personelu przedszkola, rodziców i bliskich dziecka. Dziecko przychodząc do przedszkola musi przystosować się do:

• nowego dla niego otoczenia i wymagań związanych ze sposobami korzystania z urządzeń i wyposażenia w swojej sali,
• przebywania w licznej grupie rówieśników,
• wymagań stawianych w zakresie czynności samoobsługowych nie zawsze wykonywanych dotychczas samodzielnie w domu rodzinnym,
• sposobu komunikowania się i odnoszenia się do rówieśników i dorosłych,
• nowego trybu życia i rozkładu dnia nie zawsze zrozumiałego dla niego,
• innej niż w rodzinie pozycji społecznej (w grupie rówieśników jest ono jedno z wielu),
• braku oparcia w osobach bliskich w sytuacjach trudnych, osamotnienia,
• nawiązywania kontaktów interpersonalnych z nieznanymi ludźmi.

Bardzo ważne jest, by te pierwsze doświadczenia dziecka z przedszkolem przebiegały w atmosferze bezpieczeństwa, spokoju, łagodności. Nasuwa się więc pytanie jak pomóc maluchom oraz ich rodzicom, aby przezwyciężyć te trudności.

Oto kilka wskazówek , które ułatwią dziecku start w przedszkolu:

1. Nie przeciągaj pożegnania w szatni; pomóż dziecku rozebrać się, pocałuj je.
2. Nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu; jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić.
3. Nie obiecuj: „ jeśli pójdziesz do przedszkola to coś dostaniesz” kiedy będziesz odbierać dziecko, możesz dać mu maleńki prezencik, ale nie może to być forma przekupywania.
4. Kontroluj się, co mówisz. Zamiast: „już możemy wracać do domu” , powiedz: „teraz możemy iść do domu”. To niby niewielka różnica, a jednak pierwsze zdanie ma negatywny wydźwięk;
5. Nie wymuszaj na dziecku, żeby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w przedszkolu, to powoduje niepotrzebny stres;
6. Pamiętaj: żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze uśmiechem

Dla wielu dzieci pierwsze kontakty z przedszkolem są źródłem przykrych napięć emocjonalnych utrudniających im przystosowanie. Jednak przedszkole jest dobrym środowiskiem do uczenia dziecka niezależności i uspołecznienia. Kontakty z rówieśnikami uczą norm współżycia w grupie społecznej. Dziecko szybciej się do niego przystosuje i zniesie niedogodności życia zbiorowego, gdy będzie go postrzegało jako bezpieczne i atrakcyjne dla siebie. Do tego też będziemy dążyć w naszej pracy wychowawczej i dydaktycznej.

Apel Twojego Dziecka wg Janusza Korczaka

1. Nie psuj mnie, dając mi wszystko, o co cię proszę. Niektórymi prośbami wystawiam cię jedynie na próbę.
2. Nie obawiaj się postępować wobec mnie twardo i zdecydowanie. Ja to wolę, bo to mi daje poczucie bezpieczeństwa.
3. Nie pozwól mi ukształtować złych nawyków. Ufam, że ty mi pomożesz wykryć je w zarodku.
4. Nie rób tak, abym czuł się mniejszym niż jestem. To jedynie sprawia, że postępuję głupio, aby wydawać się dużym.
5. Nie karć mnie w obecności innych. Najbardziej mi pomaga, gdy mówisz do mnie spokojnie i dyskretnie.
6. Nie ochraniaj mnie przed konsekwencjami. Potrzebne mi są również doświadczenia bolesne.
7. Nie rób tak, abym swoje pomyłki uważał za grzechy. To zaburza moje poczucie wartości.
8. Nie przejmuj się zbytnio gdy mówię: "Ja cię znienawidzę". To nie ciebie nienawidzę, ale twojej władzy, która mnie niszczy.
9. Nie przejmuj się zbytnio moimi małymi dolegliwościami. One jednak przyciągają twoją uwagę, której potrzebuję.
10. Nie zrzędź. Jeżeli będziesz tak robił, to będę się bronił przez udawanie głuchego.
11. Nie dawaj mi pochopnych obietnic, bo czuję się bardzo zawiedziony, gdy ich później nie dotrzymujesz.
12. Nie zapominaj, że nie potrafię wyrazić siebie tak dobrze, jak bym chciał. Dlatego też niekiedy mijam się z prawdą.
13. Nie przesadzaj, co do mojej uczciwości. To mnie krępuje i doprowadza do kłamania.
14. Nie zmieniaj swych zasad postępowania ze względu na układy. To wywołuje we mnie zamęt i utratę wiary w ciebie.
15. Nie zbywaj mnie, gdy stawiam ci pytania. W przeciwnym wypadku zobaczysz, że przestanę cię pytać, a informacji poszukam sobie gdzie indziej.
16. Nie mów mi, że mój strach i obawy są głupie. One są bardzo realne.
17. Nigdy nawet nie sugeruj, że ty jesteś doskonały i nieomylny. Przeżywam, bowiem zbyt wielki wstrząs, gdy widzę, że nie jesteś taki.
18. Nigdy nawet nie myśl, że usprawiedliwianie się przede mną jest poniżej twojej godności. Uczciwe usprawiedliwianie się wzbudza we mnie nadzwyczajną serdeczność ku tobie.
19. Nie zapominaj, że lubię eksperymentować. Nie zabraniaj mi eksperymentować, gdyż bez tego nie mogę się rozwijać.
20. Nie zapominaj jak szybko rosnę. Jest ci zapewne trudno dotrzymać mi kroku, ale proszę cię - postaraj się
21. Nie bój się miłości. Po prostu mnie kochaj takiego, jaki jestem.

Oto kilka wskazówek , które ułatwią dziecku start w przedszkolu:

1. Nie przeciągaj pożegnania w szatni; pomóż dziecku rozebrać się, pocałuj je.
2. Nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu; jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić.
3. Nie obiecuj: „ jeśli pójdziesz do przedszkola to coś dostaniesz” kiedy będziesz odbierać dziecko, możesz dać mu maleńki prezencik, ale nie może to być forma przekupywania.
4. Kontroluj się, co mówisz. Zamiast: „już możemy wracać do domu” , powiedz: „teraz możemy iść do domu”. To niby niewielka różnica, a jednak pierwsze zdanie ma negatywny wydźwięk;
5. Nie wymuszaj na dziecku, żeby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w przedszkolu, to powoduje niepotrzebny stres;
6. Pamiętaj: żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze uśmiechem

Dla wielu dzieci pierwsze kontakty z przedszkolem są źródłem przykrych napięć emocjonalnych utrudniających im przystosowanie. Jednak przedszkole jest dobrym środowiskiem do uczenia dziecka niezależności i uspołecznienia. Kontakty z rówieśnikami uczą norm współżycia w grupie społecznej. Dziecko szybciej się do niego przystosuje i zniesie niedogodności życia zbiorowego, gdy będzie go postrzegało jako bezpieczne i atrakcyjne dla siebie. Do tego też będziemy dążyć w naszej pracy wychowawczej i dydaktycznej.

Apel Twojego Dziecka wg Janusza Korczaka

1. Nie psuj mnie, dając mi wszystko, o co cię proszę. Niektórymi prośbami wystawiam cię jedynie na próbę.
2. Nie obawiaj się postępować wobec mnie twardo i zdecydowanie. Ja to wolę, bo to mi daje poczucie bezpieczeństwa.
3. Nie pozwól mi ukształtować złych nawyków. Ufam, że ty mi pomożesz wykryć je w zarodku.
4. Nie rób tak, abym czuł się mniejszym niż jestem. To jedynie sprawia, że postępuję głupio, aby wydawać się dużym.
5. Nie karć mnie w obecności innych. Najbardziej mi pomaga, gdy mówisz do mnie spokojnie i dyskretnie.
6. Nie ochraniaj mnie przed konsekwencjami. Potrzebne mi są również doświadczenia bolesne.
7. Nie rób tak, abym swoje pomyłki uważał za grzechy. To zaburza moje poczucie wartości.
8. Nie przejmuj się zbytnio gdy mówię: "Ja cię znienawidzę". To nie ciebie nienawidzę, ale twojej władzy, która mnie niszczy.
9. Nie przejmuj się zbytnio moimi małymi dolegliwościami. One jednak przyciągają twoją uwagę, której potrzebuję.
10. Nie zrzędź. Jeżeli będziesz tak robił, to będę się bronił przez udawanie głuchego.
11. Nie dawaj mi pochopnych obietnic, bo czuję się bardzo zawiedziony, gdy ich później nie dotrzymujesz.
12. Nie zapominaj, że nie potrafię wyrazić siebie tak dobrze, jak bym chciał. Dlatego też niekiedy mijam się z prawdą.
13. Nie przesadzaj, co do mojej uczciwości. To mnie krępuje i doprowadza do kłamania.
14. Nie zmieniaj swych zasad postępowania ze względu na układy. To wywołuje we mnie zamęt i utratę wiary w ciebie.
15. Nie zbywaj mnie, gdy stawiam ci pytania. W przeciwnym wypadku zobaczysz, że przestanę cię pytać, a informacji poszukam sobie gdzie indziej.
16. Nie mów mi, że mój strach i obawy są głupie. One są bardzo realne.
17. Nigdy nawet nie sugeruj, że ty jesteś doskonały i nieomylny. Przeżywam, bowiem zbyt wielki wstrząs, gdy widzę, że nie jesteś taki.
18. Nigdy nawet nie myśl, że usprawiedliwianie się przede mną jest poniżej twojej godności. Uczciwe usprawiedliwianie się wzbudza we mnie nadzwyczajną serdeczność ku tobie.
19. Nie zapominaj, że lubię eksperymentować. Nie zabraniaj mi eksperymentować, gdyż bez tego nie mogę się rozwijać.
20. Nie zapominaj jak szybko rosnę. Jest ci zapewne trudno dotrzymać mi kroku, ale proszę cię - postaraj się
21. Nie bój się miłości. Po prostu mnie kochaj takiego, jaki jestem.